Fırça Seçimi, Kullanımı ve Bakımı

 

Sizlere sunduğumuz fırça çeşitliliği arttıkça sizlerden aldığımız sorular da aynı oranda artıyor. Bu sebeple, konuyu sizin için sadeleştirmek ve seçiminizi kolaylaştırmak amacıyla bugün "en iyi tıraş fırçaları" olarak kabul ettiğimiz porsuk kılından yapılan fırçaları nasıl ve neye göre seçmeniz gerektiğini, nasıl kullanmanız, nasıl temizlemeniz ve kurutmanız gerektiğini bu yazıyla özetleyelim istedik.

Öncelikle, Neden Porsuk Kılı???

Çünkü porsuk kılı, aynı sünger gibi, yüksek miktarda suyu kendi bünyesinde tutabilen, ancak buna karşın formunu en az bozan kıl türüdür. Yani ıslanıp su çektiğinde bile boynunu eğmez; dik durur. Bu da, biz tıraş severler için, bir yandan sevdiğimiz sabun veya kremi sıcak su ve havayla harmanlayarak köpük oluştururken, bir yandan da cildi masajla canlandırabilme, sakal diplerini uyararak sakalı kaldırabilme, ciltteki gözeneklere yerleşmiş kir ve yağı temizleyerek gözenekleri açabilme gibi yetenekler getirir ki; işte buna "tıraş keyfi” diyoruz.

Yakından Bakalım:

Sağdaki resimde görüldüğü gibi, porsuktan alınan kılların belirli bir form verilerek önce bir düğüm (taban) içerisine yerleştirilip sonra da bu tabanla birlikte sapın içerisine oturtularak yapıştırılan fırçalardır. İşte gördünüz; bu fırçaların üç ana bileşeni bulunur:

1. Kıl

2. Düğüm

3. Sap

Bir fırçanın fiyatı, işte bu üç bileşene göre değişiklik gösterir. En öne çıkan konu olan kıl türünden başlayalım:

Kıllar temelde "pure badger”, "best badger” ve "silvertip”olmak üzere üçe ayrılırlar ve hepsinin birbirine göre avantajları ve dezavantajları vardır:

 

 

"Pure Badger Fırçalar”

Bir porsuktan alınan kılların yaklaşık %60’lık kısmını teşkil eder. Onları genellikle soldaki gibi siyaha çalan, koyu renklerinden tanıyabilirsiniz. Bu kıllar oldukça bol miktarda bulunur ve fırçanın düğümü içerisine yerleştirildikten sonra üst kısımları tıraşlanarak (kesilerek) istenilen fırça şekli verilir. Yani uçlar kılların doğal ucu değildir. İşte bu sebeple ilk kullanımlarda cilde hafif batma gibi bir dezavantaja sahiptir. Ancak kesilmiş olan uçlar, diğer fırça türlerine göre hem baskıya daha dayanıklı ve daha uzun ömürlü olur; hem daha az bakım gerektirirler; hem de zarar görse bile çok üzülmeyeceğiniz kadar hesaplı fırçalardır. Bu sebeple yeni kullanıcılara önerdiğimiz fırçalar genellikle bunlardır. Ayrıca unutulmamalı ki; "pure badger” kıllı fırçaların uçları kullandıkça yumuşayacak ve cilde verdiği batma hissi zamanla bir oranda azalacaktır. Buna fırçada "break-in” yani bir anlamda "kıvama gelme” diyoruz. Hani yeni arabalarda "rodaj" döneminin tamamlanıp da tam performansa ulaşmak gibi… 

 

 

"Best Badger Fırçalar”

Bir porsuktan alınan kılların yaklaşık %25’i best badger olarak çıkar. Bu sebeple pure badger kıl tipine göre daha az bulunur, daha narindir ve daha pahalıdır. Ancak hem tıraş kalitesi hem de sağladığı konfor pure badger kıllara göre belirgin şekilde yüksektir. Bunun ana sebebi pure badger’a göre daha yoğun düğüm yapıları ve yüksek su tutabilme yeteneğine bağlı olarak daha güçlü, dolu dolu bir köpük oluşturabilmesidir. Bu kılların uçları tıraşlanmaz, kesilmez ve doğal halleriyle bir kalıba konularak fırça şekli verilir. Bu sebeple uçlar doğal yumuşaklığını korur ve yüzde rahatsızlık yaratacak bir batma hissi vermez. Bir anlamda en kıymetli kıl türü olan silvertip’e yakın bir performans gösterirken bütçeyi silvertip gibi zorlamadıkları için hem fiyat hem de kullanım bakımından ideal dengeyi bulmuş, "ne eksik - ne fazla” diye tabir edebileceğimiz kıvamda fırçalardır. Bizim de en sıklıkla tavsiye ettiğimiz fırçalar bunlardır. Bastırmadan kullanmak kaydıyla yeni başlayan kullanıcılar için de uygun bir seçim olabilirler.

 

"Silvertip Badger Fırçalar"

 

Gelelim en lüks kıl türü olan "Silvertip” kıllara... Adından anlaşıldığı gibi, bunlar yumuşacık gümüşi renkte uçlara sahip ve su tutma kapasitesi en yüksek düzeyde olan kıllardır. Porsuğun boyun (hatta "gıdı”) bölgesinden alınan bu kıllar oldukça kısıtlı miktarda bulunduğundan fiyatları da yüksektir. İnce ve narin yapıları sebebiyle, aynı düğüm genişliğinde (örneğin bir best badger fırçaya göre), daha fazla kıl kullanılması gerekir. Aynı düğümde daha fazla kıl demek, hem daha fazla su ve sabun emilimi, hem de köpürtme esnasında daha fazla hava harmanı demek olur ki; sabunu veya kremi hakkıyla yüklediğiniz takdirde, bu fırçalarla muhteşem ve kremsi bir köpüğü kolayca elde edebilirsiniz. Tıraş esnasında yüzde son derece yumuşak bir dokunuş ve lüks hissi yaratır. Ancak bu kıllar yapılarından dolayı yüksek masaj etkisi vermezler. Kullanıcılar yüksek masaj etkisi için bu fırçaları yüzlerine bastırarak kullandıkları takdirde ise, zaten narin yapılı olan kılların kırılması riski doğar. Özetle bu fırçalar dikkatli kullanım, tecrübe ve bakım gerektirirler. Bu sebeple en pahalı fırçalar olsalar da her kullanıcı için en iyi seçim, her zaman silvertip fırçalar olmayabilir.

 

 

Bu üç ana türden farklı olarak birkaç kıl türü daha karşılaşmak mümkündür:

 

"Super Badger Fırçalar”

Bu da sık karşılaştığımız bir başka fırça türüdür. Kıllar yapısal özellik olarak "best badger”a benzeyen ancak uçları daha yumuşak ve açık renkli olan, biraz daha narin kıllardır. Çoğu üretici kıl uçlarının rengini daha da açmak amacıyla bu kılları bir "ağartma” işleminden geçirerek daha lüks ve yumuşak hale getirir. Bu kıl türü genellikle "silvertip” ile karıştırılsa da o kadar nadir bulunan bir tür değildir ve silvertip'e göre daha hesaplıdır. Ancak yine silvertip kıllarda olduğu gibi dikkatli bir kullanım ve bakım gerektirirler. 

 

"Finest Badger Fırçalar"

Bir diğer çeşidimiz "Finest Badger” ya da "Two Band Badger” (iki renkli) dediğimiz kıl türüdür. Bu kıllar aslında aynı silvertip kıllar gibi uçları gümüşi beyaz, ortaları siyah ve kökleri boz renkli olacak şekilde yine üç renkli kıllardır. Ancak bunlar daha uzun kıllar olduğu için alt kısımdaki boz renk çoğunlukla sapın içerisinde kalır. Kuzey Çin'de, Mançuriya olarak bilinen, soğuk ve dağlık bir bölgede yetişen ve nadir bulunan, uzun tüylü bir porsuk türünden elde edilen bu kıllar sadece uzun değil, aynı zamanda kalındır da. Bu tür kılları özel yapan da budur. Hem silvertip uç özelliğini taşıyıp, hem de eğilip bükülmeye karşı dirençli oluşları, ıslak tıraş dünyasında "omurga” (backbone) denilen ve aranan bir özelliktir. Sert sabun kullanmayı seven ama yüzdeki lüks hissinden de feragat etmek istemeyen tıraş severlerin tercih ettiği türde fırçalardır. Yüzde fazla yayılmayan bu fırçaların cilde uyguladıkları baskı da doğal olarak daha fazladır.

 

"Mixed Badger Fırçalar" 

Son olarak da karma kıl türünü açıklayalım. Pure Badger'a çok benzediği için buraya ayrıca bir fotoğrafını koymadık. Bu tür esasen kılların gruplanması esnasında "silvertip”ler, "best”ler, "pure”lar seçildikten sonra kalan kılların bir harmanıdır. Kabaca pure ve best kılların bir karışımı olduğu söylenebilir ve "pure badger” kıl kalitesinde gruplanabilir. Ancak arada daha üst özellikte kılların da bulunması sebebiyle, düşük fiyatlarına karşın yüksek performans gösterirler ve dünyada oldukça popüler olmuş fırçalardır. Tabi ki aynı pure badger fırçalar gibi; yeni başlayanlar için gönül rahatlığıyla önerdiğimiz bir fırça türüdür.

Kıl tipleri konusunda maalesef fırça endüstrisinin sabit normları bulunmuyor. Bir üreticinin "best” olarak adlandırdığı fırçayı bir diğeri "fine” bir başkası ise "super” olarak adlandırabiliyor. Bu sebeple fırça seçerken üretici firmanın tüm ürün yelpazesine ve bu yelpazenin neresindeki ürünü aldığımıza dikkat etmeli ve içinize tam sinmeyen konularda satıcıdan açıklama almalı; destek istemelisiniz.

 

Kıl konusu tamam, peki düğümde neye bakacağız?

Kıl türleriyle ilgili en zorlu bölümü bitirdiğimize göre biraz da düğümlere değinelim. Yukarıdaki ilk resimde gördüğünüz gibi kıllar belirli bir düzene getirildikten sonra, tabanda bir yüzük içerisine yapıştırılarak sabitleniyor ve sonra da fırça sapı içerisine yerleştirilerek yapıştırılıyor. Yüzük ne kadar genişse fırçada o kadar fazla miktarda kıl kullanılıyor. Bunun bir sonucu olarak yüzük genişledikçe fırçanın değeri artıyor. Örneğin yukarıdaki resimde 20mm’lik bir düğüm gösterilmiş. Son dönemdeki ileri düğüm teknolojileri sayesinde firmalar artık yüzüğü çok fazla genişletmeden, içerisine daha fazla miktarda kıl sığdırabiliyorlar. Bu da daha yoğun, daha gövdeli ve sıkı kıl yapısına sahip fırçalar anlamına geliyor. Islak tıraş dünyasında buna "omurgalı”(backbone) fırçalar dendiğini belirtmiştik.

Şimdi; aynı üreticinin aynı model koduna sahip, düğüm kalınlığı farklı iki fırçasını ele alalım: Düğümü kalın olan daha büyük motor hacmine sahip bir araba gibidir. Aynı yolu, aynı sürede kat edecek olsa bile daha fazla benzin tüketecektir. Buna karşın kullanıcısına daha fazla lüks, güç ve sürüş keyfi sunacaktır. Büyük düğümlü fırçalar da işte aynı arabalar gibi, doygun bir köpük elde edebilmek için daha fazla krem veya sabuna ihtiyaç duyacak; buna karşın kullanıcısına dördüncü perdede bile bitmeyecekmiş hissi veren daha fazla tıraş keyfi sunacaktır. Gerekli mi diye sorarsanız; bizim de size "1.400 cc motora sahip gayet güzel arabalar dururken, 2.000 cc veya 3.000 cc arabalar gerekli mi?” diye sormamız gerekir. Sonuçta hepsi aynı işi görürler ve lüks bir gereklilik değil; keyif meselesidir.

 

Saplara gelince; her markanın farklı bir dizaynı ve marka bilinirliği var. Kimisi ahşap, kimisi akrilik veya reçine, kimisi de farklı malzemelerden sap üretebiliyor. Sapın üzerinde çok sıra dışı bir işlem olmadığı sürece fırçaların değerinde sapta kullanılan malzemenin kalitesi, işçiliği ve üreticisinin marka değeri etkili oluyor.

 

Son olarak da fırçaların formlarına değinmek istiyoruz. Ampul şekilli (Bulb-shaped) ve Vantilatör şekilli (Fan-shaped) olmak üzere ikiye ayrılırlar.

 

Ampul şekilli  fırçalarda kılların tepesi ampul gibi yuvarlak yapılır. Bu da düğümün dış kısmındaki kılların ortadaki kıllara göre daha kısa kalması ve yüze direk temas eden yüzeyin azalması anlamına gelir. Şimdi "kıla bu kadar para veriyorken neden kısasını alalım” diye düşünüyor olabilirsiniz. Bu tipte fırçalar yüzde daha yüksek bir kontrol ve detay çalışma imkanı sağlar. Ancak "yüzde köpürtme” için ilk tercih olan fırçalar değildir; daha çok kasede köpürtme yapan kullanıcılar tarafından tercih edilirler.

 

Vantilatör Şekilli  (Fan shaped) fırçalar ise sağdaki Vulfix fırçada olduğu gibi, düğümdeki tüm kıllarının aynı (veya yakın) uzunlukta olduğu fırçalardır. Bu da yüze temas eden kıl miktarının daha fazla olması ve temas alanının genişlemesi anlamına gelir. Yüzde köpürtme yapan kullanıcıların genellikle tercih ettiği fırçalar bunlardır. Dezavantajları ise düğümün dış kısmında kalan kılların da uzun olması sebebiyle hafif yumuşama ve (tıraş dünyasında "bloom” adı verilen) açılma eğilimi göstermeleridir. Bu sebeple, bu tür fırçalar da, sağlam "omurgalı” sıkı fırça arayan kullanıcılar için ilk tercih değilken, yüzde köpürtme yapan kullanıcılar için daha uygun seçim olabilmektedir.

 

Basit bir fizik kuralı olarak şu hatırlanmalıdır ki; kıl boyu ("loft") ne kadar uzun olursa, fırçanın omurgası (backbone) o kadar zayıflayacaktır. Kıl boyu kısaldıkça kılların esneme payı da azalır ve fırça sertleşir, sıkılaşır.

 

Kullanım konusuna gelince :

Bir takım hataların sıkça yapıldığını gözlemlediğimiz için, fırça kullanımında yapılması (ve daha çok yapılmaması) gerekenlere değinmek istiyoruz.

FIRÇANIZI KAYNATMAYIN.

Piyasada satılan porsuk fırçaların çoğu zaten bir sterilizasyon sürecinden geçmiş ve her türlü kirden ve bakteriden arındırılmıştır. Dolayısıyla "mikroplar ölsün” düşüncesiyle fırçanızı kaynatmanıza hiç gerek yoktur. Porsuk fırçalar organik kıllardan oluştuğundan dolayı elinizin (hatta saçınızın) dayanabileceğinden yüksek ısılarda, hem kıllar hem de düğümde kullanılan yapıştırıcı zarar görecektir. Aşırı sıcak su kılların genleşmesine ve düğümde veya sapta çatlamalara ve zamanla kıl dökülmesine sebep olacaktır. Elinizin dayanabileceğinden daha sıcak su kullanmayın.

FIRÇANIZI ALIR ALMAZ SİRKE, ÇAMAŞIR SUYU VEYA BORAKS GİBİ ÇÖZÜCÜLERE YATIRMAYIN.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi fırçalarınız sterilize edilmiştir. Üretim ve paketleme sürecinden sonra üzerinde sadece bir miktar toz kalmış olabilir ve bir kere boş sabunlamak ve durulamak bu tozun atılması için yeterlidir. Kullanılan çözücüler fırçanın düğümüne zarar vererek kıl dökülmesine yol açabilir.

FIRÇANIZI BASTIRMAYIN.

Fırçayı yüzünüze daha fazla bastırmak, sakalınızın daha iyi yumuşayacağı anlamına gelmez. Fırçanın görevi kıl uçlarının gözenekleri temizlemesi ve sakal diplerine girerek sakalınızı yumuşatması ve kaldırmasıdır. Aşırı baskı, bir yandan bu görevi zorlaştırırken diğer yandan da kılların kırılmasına ve fırça ömrünün kısalmasına sebep olur. Fırçanızı, yüzünüzde kılların ucuyla masaj yapar gibi hafifçe gezdirin; boya yapar gibi hareket ettirin ve bırakın fırçanız işini yapsın. Daha baskılı bir masaj etkisi istiyorsanız "best badger” veya "finest badger” modelleri tercih edin.

FIRÇANIZI SIKMAYIN.

Tıraşınızı tamamladıktan sonra fırçanızı güzelce durulayıp suyunu silkeleyin; ama abartmadan... İsterseniz kuru havlunun üzerinde hafifçe gezdirip dış kısmındaki nemi de alabilirsiniz. Ama suyunu sıkmayın. Bu fırçanıza zarar verir.

FIRÇANIZ NEMLİYKEN BANYO DOLABINA KALDIRMAYIN.

Tıraşınız bitip de fırçanızın suyunu silkeledikten sonra yapabileceğiniz en güzel şey, fırçanızı havalanabileceği bir ortamda "baş aşağı” (kıllar aşağıda, sap yukarıda olacak şekilde) asmaktır. Bir dolabın veya kutunun içerisinde nemli kalması bakteri oluşumuna neden olabilir. Asamıyorsanız bile ters veya yan yatabileceği şekilde bırakabilirsiniz. Amaç kılların arasından süzülen nemin fırçanın sapına (yani düğüme) doğru değil, kıl uçlarına doğru akıp veya uçup gitmesidir. Fırçanızın kurumasını bekleyecek imkânınız yoksa (örneğin seyahatteyseniz ve çantanızı hazırlamanız gerekiyorsa) imkânınız olan ilk fırsatta fırçanızı açıp havalandırarak kurutmanız gereklidir.

Fırçam kıl döküyorsa!

Eyvah! Yüzünüzü mis gibi kremsi bir köpükle kapladıktan sonra köpüğün içerisinden fırçanın bıraktığı kılları temizlemek, tıraş keyfiyle asla bağdaşmayan bir durumdur. Evet, yeni fırçalar ilk 5 – 10 tıraşta bir miktar kıl dökebilir. Bu dökülen kıllar çoğunlukla üretim sırasında düğüme tam tutunamamış, kökü boşlukta kalmış kıllardır. Ancak doğru kullanılan bir fırçada bu tutunamayan kıllar atıldıktan sonra dökülmenin durması beklenir. Arada sırada bir iki kıl dökülmesi de sorun sayılmaz; ama her tıraşta kıl dökme devam ediyorsa, ya fırçanızla ya da kullanımınızla ilgili bir sorun olduğu anlamına gelir ve satıcınızla temas kurmanız gereklidir.

Peki fırçamıza nasıl bakım yapmalı, nasıl temizlemeli?

Zamanla ve kullanıldıkça her fırçada sabun veya krem artıklarının birikmesi normaldir ve temizlenmesi gerekir. Bunun için belirli bir periyot yoktur. Bunu siz anlamalısınız. Fırçanız esnekliğini yitiriyor ve sağırlaşıyorsa; kıl diplerinde sabun artıkları gözlemliyorsanız ve tıraş keyfinizin eskisi gibi olmadığını hissediyorsanız fırçanıza bakım yapmanın zamanı gelmiş demektir:

Önce fırçanızı sıvı bulaşık deterjanıyla (tabi elinizin dayanabileceği sıcaklıkta su kullanarak) iyice bir köpürtün. Hatta fırçanızın kıl kısmını (sap suya batmayacak şekilde) 10 dakika kadar deterjanlı suda bekletebilirsiniz. Sudan çıkardığınızda kıl diplerinde halen sabun artıkları gözlemliyorsanız eski bir diş fırçasıyla kılları zorlamadan bu artıkları temizleyebilirsiniz. Ardından bir bardağa biraz boraks, gliserin veya beyaz sirke koyarak kıl boyu kadar (5-6 cm) sıcak su ekleyip fırçanızı 10 dakika da bu suda bekletin ve iyice durulayın. Böylece sabun veya krem artıklarından tam anlamıyla kurtulmuş olacaksınız. Son olarak da avucunuza aldığınız saç kremini fırçanıza (köpürtür gibi) iyice yedirin ve fırçanızı güzelce durulayıp silkeleyerek asın ve kurumaya bırakın. Fırçanız eski günlerdeki performansına dönecek ve tıraş keyfiniz hissedilir derecede artacaktır.

 

Bu yazımızda porsuk fırçalarla ilgili hemen her konuyu kapsamaya çalıştık. Ancak aklınıza takılan veya içinize sinmeyen bir konu olduğunda bizimle temas kurmaktan çekinmeyin. Biz sohbeti severiz.

Tıraş keyfiniz daim olsun